Bioróżnorodność ? Czym jest i jak wygląda w lesie?

22 maja obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Różnorodności Biologicznej, inaczej nazywanej bioróżnorodnością. Ale czym ona w ogóle jest i czy przeciętny Kowalski może w jakiś sposób na nią wpływać?

W definicji pochodzącej z Encyklopedii PWN czytamy, że bioróżnorodność to „zróżnicowanie żywej przyrody na wszystkich poziomach jej organizacji”. Jednym z jej typów jest różnorodność genetyczna, czyli zróżnicowanie w obrębie grupy osobników jednego gatunku, np. populacji żubrów żyjących w Bieszczadach. Drugim typem jest różnorodność gatunkowa występująca na danym obszarze. Ostatni typ to różnorodność ekologiczna, czyli ta, która występuje na jakimś terenie ekosystemów. Oznacza, że większą różnorodnością będzie wyróżniał się obszar, na którym znajdziemy mozaikę pól, łąk, lasów czy zadrzewień, niż sięgające horyzontu pola uprawne jednej rośliny.

Człowiek zainteresował się...

... za późno. Nasze zainteresowanie bioróżnordnością zaczęło się, gdy zauważyliśmy, że ona drastycznie maleje. Wielkoobszarowe rolnictwo, nadużywanie środków ochrony roślin i różne zanieczyszczenia środowiska emitowane przez człowieka spowodowały zubożenie i  wręcz dewastację ekosystemów, co z kolei przyczyniło się do spadku bioróżnorodności.

Jak to wygląda teraz?Lepiej, ale nie wszędzie. W Polsce i w innych państwach europejskich sytuacja się poprawia. Wdrażane są tam różne przepisy i narzucane metody działań,  mające na celu przynajmniej spowolnienie spadku bioróżnorodności.Polska pod tym względem stoi na wysokim poziomie. Wpływa na to jej położenie i geografia. Nie bez znaczenia jest również duża powierzchnia lasów (1/3 pow. Polski) oraz rolnictwo (nie tak wielkoobszarowe, jak w krajach zachodnich) i jego ciągła ekologizacja.

Jak jest w lasach?

Las, niezależnie od jego typu, posiada swój specyficzny mikroklimat, który stwarza warunki do życia tysiącom organizmów. Leśnicy, dbając o niego i jego trwałość, przyczyniają się do zachowania różnorodności biologicznej. Podczas planowania zadań gospodarczych zawsze brane jest pod uwagę dobro szczególnie ważnych i rzadkich gatunków, dla których las jest miejscem bytowania czy żeru. Leśnicy realizują ten cel np. poprzez wyznaczanie stref ochronnych  ptaków chronionych, takich jak bielik czy bocian czarny. Prężnie działający program małej retencji w lasach to również krok do wzrostu ich bioróżnorodności. Poprzez tworzenie i odtwarzanie cieków wodnych lub różnej wielkości zbiorników pojawiają się nowe nisze ekologiczne, które zasiedlić mogą specyficzne dla nich organizmy.Innymi działaniami, które mają duży wpływ na bioróżnorodność w lesie, jest dostosowywanie składu gatunkowego do siedliska. Pozwala to na wytworzenie się wielu różnych ekosystemów - od borów po grądy, a to sprawia, że lasy są bardziej różnorodne. Również podczas ustalania składu gatunkowego leśnicy starają się planować obok gatunków lasotwórczych drzew, takich jak dąb czy sosna, również tzw. gatunki biocenotyczne: lipy, klony, drzewa i krzewy owocowe. Spełniają one w lesie różne funkcje. Sprawiają, że jest on bardziej zróżnicowany, jest także urozmaiceniem bazy żerowej ssaków, ptaków czy owadów. Rzadszym zabiegiem, ale również istotnym, jest sadzenie cennych gatunków drzew i krzewów. Takie działania podejmowane są m.in. przez leśników z naszego nadleśnictwa. Dzięki temu w okolicznych lasach spotykamy piękne młode cisy czy jarzęby brekinie.

Co możemy zrobić?

Jednak nie tylko leśnicy czy rolnicy mogą dbać o bioróżnorodność. Każdy z nas powinien to robić w swoim otoczeniu. Jak? Po pierwsze: poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń do środowiska. Po drugie: przez wzbudzenie w sobie zainteresowania przyrodą i kreatywne zagospodarowywanie w tym duchu przydomowej przestrzeni. Posadzenie krajowych drzew, krzewów i roślin kwitnących, stworzenie małego oczka wodnego czy poidła dla ptaków i owadów – to wszystko sprzyja zasiedlaniu naszych ogrodów przez różne organizmy, a tym samym wzrostowi różnorodności biologicznej okolicy.Wszyscy razem dbajmy o środowisko tak, aby święto bioróżnorodności było każdego dnia.